LIBERALISMOAREN KRISIA

1898KO KRISIA

1895ean beste independentzia-mugimendu bat piztu zen Kuban. Gatazka hau 1898ra arte iraun zuten.
Espainiak azken koloniak galdu egin zituen:

• Kuba
• Filipinak
• Puerto Rico

Gertaera horri 1898KO HONDAMENDIA esaten zaio.

  ERREGENERAZIONISMOA: Joaquín Costaren mugimendu bat da non:

• Erreformak egin nahi zuten:
• Herrialdearen atzerapena gainditzeko.
• Jauntxokeriarekin eta ustelkeriarekin amaitzeko.

ALFONTSO XIII.AREN ERREGEALDI KONSTITUZIONALA

1902an Alfontso XIII.ak tronua hartu zuen. 1876ko Konstituzioarekin eta turnismoarekin jarraitu zuten. Baina aldaketa batzuk izan zituzten alderdi politikoen liderrekin:

• Antonio Maura -> Cánovas del Castillo ordeztu zuen.
• José Canalejas -> Mateo Sagasta ordeztu zuen.

Hauek biak erregenerazionismoaren aldean zeuden:

• Maura: jauntxokeria desagerrerazi nahi zuen, baina ez zuen lortu.
• Canalejas: deszentralizazio-politika egin zuen. Gero, giltzarrapoaren legea sortu zuen.

Kataluniako burgesiek -> Kataluniako Lliga bozkatu.

Euskal Herriko burgesiek -> Eusko Alderdi Jeltzalea bozkatu.

Gero errepublikanoek eta PSOE gero eta boto gehiago lortu zuten; eta CNT eta UGT sindikatuak gero eta garrantzia gehiago hartu zuten.

1909.tik aurrera:

• 1909an Aste Tragikoa Bartzelonan.
• 1917ko krisia.
• 1919-1923 gizarte-indarkeria.

Alfontso XIII

PRIMO DE RIVERAREN DIKTADURA

Annualgo Porrota gertatu zen 1921an Marokoko Gerran.

1923an Primo de Rivera jeneralak estatu-kolpea eman zuen erregearen baimenaz eta diktadura ezarri zuen.

Baina jendea kritikatzen zuen diktadura honek orduan, Primo de Rivera eta Alfontso XIII. erregea dimititzea lortu zuten.

Gero, errepublikanoek, katalanistek, sozialistek eta monarkiko batzuek Donostiako ituna sinatu zuten 1931ko hauteskundeetara joateko eta Errepublika ezartzeko.

Miguel Primo de Rivera